Geschiedschrijving tijdens de Grote Hongersnood
Papers over Middelnederlandse rijmkronieken (KUB/HUB & UGent)
De jaren 1315 en 1316 waren rampzalig. Het weer in de Lage Landen was afschuwelijk slecht, met hongersnood en epidemieën tot gevolg. En precies toen verschenen in het hertogdom Brabant twee omvangrijke rijmkronieken. De Antwerpse stadssecretaris Jan van Boendale en dorpspastoor Lodewijk van Velthem probeerden beiden vorm te geven aan het verleden en ze deden dat allebei vanuit een welbepaalde visie op het heden en de toekomst. In de Brabantsche yeesten en de voortzetting van de Spiegel historiael (Vierde en Vijfde Partie) zijn geschiedschrijving, journalistiek en essayistiek nauw met elkaar verweven.
Via deze pagina zijn (in pdf-vorm) papers aanklikbaar die werden geschreven in het kader van een werkcollege over de kronieken van Boendale en Velthem (3de bachelor; docent: Remco Sleiderink). Elke paper bevat een moderne vertaling van een passage van minstens honderd verzen.
Onderaan deze pagina zijn enkele links te vinden, onder meer naar het handschrift van de Vijfde Partie.
Warm aanbevolen
Okke Bogaerts (UGent), Ay, onselege comenscap! Politiek discours in tijden van crisis. Lodewijk van Velthem, Voortzetting van de Spiegel Historiael, Vijfde Partie, boek 6. vs. 1923-2061.
Stefanie Bultynck, Evelien Lemaire, Ekaterina Begunova & Sandra Depue (HUB-KUBrussel), In de voetsporen van koning Artur. Lodewijk van Velthem. Vertaling van koning Edwards tocht door het vreselijke woud zonder genade. Voortzetting van de Spiegel historiael, vijfde partie, boek drie, verzen 1404 tot 2367.
Jan De Landtsheer (HUB-KUBrussel), Over de godin Fortuna. Van ere selsirre hagedochte, diemen te Rome vant. Lodewijk van Velthem. Voortzetting van den Spiegel Historiael. Vijfde partie, boek vier, kapittel 3, vers 145-246.
Katrien Coenen (HUB-KUBrussel), In de ban van kometen: de boodschappers van God en/of de voorbode van rampen en de dood? Brabantse yeesten: Boek V, vs. 783-787, 818-819 en 832-850. Spiegel historiael. Vijfde Partie.Boek VI vs. 1577-1625, vs. 1659-1665, 1728-1746 en 1760-1775.
Anne-Sophie Ghyselen (UGent), De legendefan achter Lodewijk Van Velthem Over een stadsbewoner die zijn hond te graag zag. Bij Spiegel Historiael. Vijfde partie: Boek IV, vs. 4150-4255.
Ook niet te versmaden
Andrew Anderson (HUB-KUBrussel), De toekomst zien in het heden en omgekeerd. Eindtijdgedachten in boek zeven van Velthems «Vifte Pertie», v. 1015-1104.
Esa Denaux, Elisabeth Goethals, Sam Rogiers & Zoë Steijaert (UGent), Velthem en de wrake Gods. De houding van God in de Spieghel Historiael (v. 2719-2813) en het Boec Van Merline (v.1059-1168).
Matthias De Praeter & Tim Van Rumst (UGent), Kroniek van een aangekondigde moord. Over de aanslag op graaf Floris V in Lodewijk van Velthems Voortzetting van de Spiegel Historiael (Vijfde partie, boek 3, vss. 2989 – 3260) in vergelijking met Melis Stoke Rijmkroniek van Holland.
Caroline De Witte (UGent), Ende hoer hier al dat hercomen. Over de oogmerken en functies van de proloog. Bij Jan van Boendale, Brabantsche yeesten. Eerste boek, vs. 1-104.
Jordy Haverbeke (UGent), Relatieve waarheid in de beschrijving van de Guldensporenslag. De objectiviteit achterhaald. Bij: Brabantsche Yeesten, boek V, vs. 183-274.
Siegfried Maertens (UGent), 'Dmeeste ongeval daer men nie af horde spreken'. De dood van hertog Jan I tijdens een toernooi in Velthems vijfde partie, boek 3, v. 2722-2855.
Tineke Moonens (HUB-KUBrussel), Eeuwigdurende liefde van en voor Onze Lieve Vrouwe. Een onderzoek naar de rol van Maria in de Middeleeuwen, in het bijzonder in Vlaams-Brabant, aan de hand van Velthems Vijfde Partie in de Spieghel Historiael, meerbepaald in: Tweede boek, 171-257 en 2115-2163. Zesde boek, 385-449.
Sarah 'T Joncke & Annelies David (HUB-KUBrussel), Vechten voor vrijheid Het beleg van Mechelen in 1303 Bij: Lodewijk van Velthem, Voortzetting van de Spiegel Historiael, vijfde partie, vierde boek, vs.4476-v.4805 Jan van Boendale, Brabantsche Yeesten, vijfde boek, vs.275-v.414.
Anke Vaes (UGent), De ideale vorst? Een onderzoek naar het karakter van hertog Jan I van Brabant. Jan Van Boendale, Brabantsche Yeesten, vierde boek, 4,1437- 4,1482 & vijfde boek, 5,107- 5,182.
Liesbeth Van Biesen (HUB-KUBrussel), Schijn bedriegt… Over persoonsverwisselingen in de middeleeuwen Bij: Lodewijk van Velthem, Voortzetting van de Spiegel Historiael, vijfde pertie, 5,1616-5,1713. Jan van Boendale, Brabantsche Yeesten, vijfde boek, 5, 519-5,561.
Hye-Sook Vijls (UGent), De Hoofdzaak van Pepijn III. Over het lichaam van Johannes de Doper en de verhouding tot de Spiegel Historiael Van Maerlant / Jan Van Boendale en zijn Brabantsche Yeesten: Boek I, vs. 1484-1597.
Verder lezen:
Op 25 september 2009 verscheen een wetenschappelijke bundel die geheel aan Lodewijk van Velthem is gewijd:
Bart Besamusca, Remco Sleiderink & Geert Warnar (red.), De boeken van Velthem. Auteur, oeuvre en overlevering. Hilversum, Verloren, 2009, Middeleeuwse Studies en Bronnen 119, 296 pp. (zie o.a. Nieuws Universiteit Leiden en nieuwsbericht HUB of beluister interview in Mezzo, radio 1).
Ter gelegenheid van het verschijnen van bovenstaande bundel is het enige (vrijwel) volledige handschrift van de Vijfde Partie (Leiden, UB, BPL 14 E) online gezet. Het gaat om gedetailleerde kleurenfoto's waarop ingezoomd kan worden. Een transcriptie van de volledige Vijfde Partie is opgenomen in de DBNL, samen met fragmenten van de Vierde Partie. Eveneens op de DBNL is een editie te vinden van de volledige Brabantsche yeesten (zowel de tekst van Boendale als de vijftiende-eeuwse voortzetting door Wein van Cotthem).